Mga Hamon sa Bayan, Laging may Pag-asang Matugunan

Wika ng Punumbayan Mayor ROMAR G. MARCOS

Bagong taon na naman. Sa ating mga lingkodbayan, ito’y nangangahulugan ng pagharap sa mga panibagong hamon sa taong ito.

Sa pagpasok pa lamang ng bagong taon, sinalubong kaagad tayo ng isang hamon na huli nating naranasan 17 taon na ang nakalipas.

Ganunpaman, ang hirap na ating dinanas ay hindi katulad noong 1993 dahil mistulang nasanay na tayo sa baha. Simula nang maitayo ang gabion sa Barangay San Andres noong 2006, lagi na tayong nakararanas ng baha dito sa ating bayan.

Ilang beses ko nang idinulog sa mga kinauukulang ahensya ang kaugnayan ng problema sa baha sa itinayong gabion. Ngunit ang mga ito ay pawang hindi natugunan.
Mahirap mang tanggaping tayo ay naging tapunan ng tubig-baha, kinakailangan nating tanggapin na ito ay isang hamon na dapat harapin: kahit na ito ay hindi natin ginusto at ni hindi rin bunga ng ating sariling pagkakamali.

Tanda ko pa noong lumipas na mga panahon kung papaanong naging masagana ang ating bayan sa mga naaaning palay. Sariwa pa sa aking alaala ang naglipanang mga kiskisan. Ang mga palaisdaan ay sagana sa sugpo, bangus, tilapia, hipon at iba pa. Ngunit ngayon ang mga nabanggit ay kasaysayan na lamang at wari’y alamat sa pandinig ng mga naghihinagpis na mga magsasaka’t mangingisda.

Dahilan sa maraming beses na silang nabigong mabawi ang mga napuhunan, dumaing ang ilan sa kanila ng tulong sa ating pamahalaang bayan. Ilang beses nang gumastos ang munisipyo para sa subsidy ng mas murang halaga ng mga binhi at fingerlings o paligaw; namigay rin tayo ng mga ito makabawi lamang ang mga Naujeňong lubos na naapektuhan. Ngunit marami pa ring dumadaing.

May ulat ang Tanggapan ng Pambayang Pansakahan na marami sa mga naipamigay at na-subsidize na mga binhi at paligaw ay naglahong parang mga bula dahil lumubog sa baha. Ilang ulit na itong nangyari simula nang ako’y umupo noong 2007.

Pagpasok ko sa panunungkulan sa munisipyo ay mistulang pagod na mga halimaw ang ating mga heavy equipment. Ang kaunting bilang ng mga ito ay nahirapang tugunan ang pagsasaayos ng mga kalsada, tulay at ilog na nasira ng tubig-baha. Maraming nagsasakripisyo sa mga manlalakbay na mga mangangalakal at mga empleyado dahilan sa mga sira-sirang mga daan. Tinugunan ang suliraning ito ng ating pamahalaang bayan kaya tayo nakabili ng karagdagang heavy equipment. Maging pondo para sa sasakyan ng inyong lingkod ay ibinaling sa pondong pambili ng heavy equipment. Ito ay nangyari sa dalawang pagkakataon matustusan lamang ang panga-ngailangan ng pagsasaayos ng mga kalsadang nasira ng baha. Ngunit ang baha ay mistulang namimihasa hanggang dumating itong huling pagbaha.

Hangad nating makapaglunsad ng kaunlaran sa ating bayan, ngunit papaano mangyayari ito kung lagi na lamang tayong sinasalasa ng baha. Ganunpaman, dahil lumalabas na ang mga katugunang naibigay ng Pamahalaang Bayan ng Naujan ay hindi umabot sa ugat na suliranin, nangangahulugang may malaking pag-asang maibalik ang Naujan sa dating kalagayan nito.
Ang pinakaugat ng suliranin ng baha sa Naujan ay ang gabion na pinayagang maitayo ng naunang administrasyon. Ang pagtuwid ng pagkakamaling iyon ay labas sa kakayanan ng aking kasalukuyang pamunuan. Ito ang pinakamalaking hadlang ng ating pamahalaang bayan na dapat malagpasan. At dito ay mayroon pa ring malaking pag-asa.

Sa kasalukuyan, nilalakad ng aking administrasyon ang solusyong makapagbibigay ng ganap na katugunan sa suliranin ng baha. Isa na rito ang pagpapalalim ng mga kailugan. At higit sa lahat, ang legal na pagwawasak ng gabion.

Patnubayan nawa tayo ng Poong Maykapal.

PANITIKANG NAUJEÑO

Kapakanan ng Naujan

Ang bayan ng Naujan ay kaiga-igaya
Nandiyan ang mga tanawin sa tuwi-tuwina
Ang mga mamamayan ay nakikibaka
Sapagkat ang kalikasa’y pinagtatanggol nila.

Ang mga mamamaya’y naging responsibo
Sapagkat ang mga namumuno’y disiplinado
Susuungin ang bawat problema ng tao
Sapagkat ang Punumbayan ay laging suportado.

Mga panganib, trahedya, at aksidente
Nangyari at naramdaman ng mga Residente
Ang bawat pangangailangang ‘sinumite
Ay pinunan ng Sang guniang Bayan at Alkalde.

Bagong Naujan namayagpag ang katuwiran
Simula nang manungkulan ang bagong pamunuan
Nagkaroon ng matapat na Punumbayan
Noon hanggang ngayon nagpatuloy ang kaunlaran.
(Aneste U. Evangelista)

ARAW NG NAUJAN, MULING IPINAGDIWANG

Enero 3, 2010 ng binuksan ang idinaos na ika-105 Founding Anniversary ng bayan ng Naujan sa pamamagitan ng fireworks display na bumasag sa mapayapa at mabituing kalangitang matatanaw sa Liwasang Bonifacio.

Ang nasabing gawain na karaniwang isinasagawa tuwing ika-4 ng Enero taun-taon ay dinaluhan ng iba’t ibang sektor ng pamayanan ng bayan mula sa edukasyon, youth, senior citizen, opisyales ng barangay, kababaihan, atbp. bukod sa mga taga munisipyo.

Naging bahagi sa nasabing okasyon ang mga Naujeñong may malaking nai-ambag sa kaunlaran ng bayan tulad nina RGV at mga katangitanging anak ng Naujan na nakatanggap ng parangal sa nasabing okasyon. Ang huli ay kinabibilangan nina Ms. Jenelyn Baylon na kilala sa kanyang pagiging Most Outstanding Mobile Teacher sa buong bansa; si Gng. Celeste Frias na dating guro ay pangulo ng Hardin Inc. na nagtataguyod ng pangangalaga ng kapaligiran at nagmamay-ari ng Benilda sa Bancuro; si Gng. Susana Marasigan Bautista na siyang OIC Assistant Schools Division Superintendent ng DepEd Oriental Mindoro ay nagkamit ng Outstanding Grade 6 Teacher Award.Tampok rin ang paggawad ng parangal kay Mayor Romar Marcos na nagmula sa Bureau of Fire Protection para sa naging bahagi niya sa pagpapaangat ng kalidad ng mga pasilidad ng pamatay sunog sa bayan.

Binigyan kulay ang nasabing okasyon sa pamamagitan ng iba’t ibang aktibidad. Sa mga patimpalak ng apat na koponan na hinatihati ng MPDO, na buhat rin naman sa iba’t ibang sektor: blue, red, green and yellow teams,nangibabaw ang Green team sa PALARO NG LAHI, at sa Basketball ng mga bading naman ay ang Team Barcenaga; ang CULTURAL NIGHT: MARAMIHANG TINIG NG AWIT NG NAUJAN na dinaluhan ng mga koponang paaralan ng sekondarya: San Agustin National High School at Melgar National High School, at ng elementarya: F. Melgar Memorial Elementary School at Barcenaga Central Elementary School. Naging kampeon ang San Agustin National High School para sa sekondarya, at ang Barcenaga Central Elementary School sa elementarya. Layunin ng patimpalak, ayon kay Kon. Jun S. Bugarin na siyang tagapangulo ng komiteba, na magkaroon ng panibagong recording bilang batayan ng pag-awit ng Naujan Hymn sa iba’t ibang institusyon at upang maitama rin ang maling ginagamit na katagang “sisigla” tungo sa “babangon” na nakabatay sa ordinansa ng bayan.

Ang HISTORICAL QUIZ na pinangasiwaan naman ng komiteba ni Bb. Gina DC Patling ay naglalayong maitaguyod ang kaalaman ng mga Naujeño sa kasaysayan ng bayan. Nangunguna sa nasabing patimpalak ang mga koponang paaralan ng sekondarya: Naujan Academy bilang kampeon at Doroteo S. Mendoza Sr. Memorial National High School bilang runner-up; at ng elementarya: Naujan East District I-kampeon at Naujan West-runner-up.

Tampok rin ang GABI NG KASIYAHAN na pinamunuan ni Kon. Marion Marcos. Naging matagumpay ang nasabing gawain (kasama na ang Basketball ng mga Bading) sa pamamagitan ng pakikipagtulungan niya kila Cong. RGV, Sen. Villar, Gov. Panaligan, Cong. Umali, Mayor Aranas, Great Delos Reyes, Carlo Malabanan at Ginebra San Miguel upang makalikom ng pondo na nagkakahalaga ng 65,000.00 plus promotional goods. Layunin ng programa hindi lamang ang i-entertain ang mga Naujeño, kundi’y maging ang pagtuklas ng kanilang mga hiyas.

Ipinamalas din ng pamahalaang bayan na hindi lamang sa kasiyahan at patimpalak nakatuon ang pagdiriwang. Ang selebrasyon ay mayroon ding mga aktibidad sa serbisyo-publiko at kaunlaran. Sa TRADE FAIR/EXHIBIT ay nagpagalingan ang mga distrito ng iba’t ibang barangay sa bayan sa pamamagitan ng mga booth na may naka-display na iba’t ibang produktong karamihan ay agro-industrial; ang mga kawani ng Municipal Health Office kasama na ang medical team ng Philippine Army at mga boluntaryong doktor ay abala sa isinagawang MEDICAL and DENTAL MISSION. Naging abala naman ang Public Employment Services Office (PESO) sa ilalim ng pangangasiwa ni Louie Pesigan sa pagtala ng mga kababayang naghanap ng trabahong lokal at pang-abroad sa pamamagitan ng isinagawang Jobs Fair.

Bagaman at naging makulay at masaya ang pagdiriwang sa nasabing okasyon, nanatili pa ring palaisipan sa mga Naujeño ang tunay at ganap na araw ng pagkakatatag ng bayan ng Naujan.

PANUNUNGKULANG LOKAL LOHIKA AT TAONG BAYAN

May bagyo man o wala, ang pagbaha sa mga barangay ng Naujan ay palagian nang pangyayari tuwing may malakas na ulan. Sa katunayan, simula taong 2006 (taon kung kailan itinayo ang Gabion dike upang “ibaling” ang natural na takbo ng ilog patungo sa Naujan hanggang sa kasalukuyan, ang pamahalaang bayan ng Naujan ay nakapagdeklara ng pitong (7) State of Calamity.

Hindi nagpabaya ang kasalukuyang punumbayan ng Naujan, Mayor Romar G. Marcos, sa nakakaalarmang sitwasyon ng pagbaha. Simula pa lang ng kanyang panunungkulan, inorganisa na niya ang Municipal Disaster Coordinating Council (MDCC) na naglalayong magpatupad ng kahandaan sa mga kalamidad at masusing pag-aralan ang mga dahilan ng kalamidad partikular na ang pagbaha. Kaya nga, isa sa mga rekomendasyon ng MDCC sa DPWH, partikular kay District Engineer Simplicio D. Gonzales ang masusingpag-aralan ang dahilan ng paulit-ulit na pagbaha sa maraming mga barangay ng Naujan. Subalit, nananatiling bingi ang kasalukuyang Pamahalaang Panlalawigan sa nasabing rekomendasyon.

Dahil dito, nagpadala ng ilang mungkahi si Mayor Marcos sa Pamahalaang Nasyunal ng Pilipinas kaugnay ng hindi matapos tapos na problema sa pagbaha sa bayan Naujan. Una, ang muling pagtatanim ng puno sa nakakalbong kagubatan ng Mt. Ibulo at Mt. Bato na ihinahain sa DENR; pangalawa, dredging at desilting o muling pagbubungkal at pagpapalalim ng mga ilog ng Mag-asawang Tubig, Bucayao, at Panggalaan para naman sa DPWH; at pangatlo, pagwasak sa Gabion dike mula sa kasalukuyang sukat na tatlong (3) metro patungo sa suhestyong dalawang (2) metrong taas upang paghati-hatian ang tubig-ulan na nanggagaling sa kabundukan patungo sa mga ilog ng Mag-asawang Tubig, Bucayao, at Panggalaan na gagampanan rin ng DPWH.

Hanggang sa kasalukuyan, libu-libong pamilya ang nawawalan ng maayos na tirahan. Milyun-milyon ang halaga ng napipinsala sa agrikultura, imprastraktura, kabuhayan, at marami pang iba. Simple lamang ang lohika. Kaunting pagbalik lamang noong mga taong wala pa ang naturang gabion at malalaman na natin ang sanhi ng pagbabaha. Hindi dapat magsakripisyo ang bayan ng Naujan para lamang sa ikagiginhawa at ikagagaling ng ibang bayan. Sabi nga ng Santo Papa Juan Paulo II, “ang buhay ay kailangang protektahan simula sa sinapupunan hanggang sa oras ng kanyang natural na kamatayan.”

Ang bayan ng Naujan ay nangangalaga sa kapakanan at kagalingan ng buhay ng taong bayan. Ang bayan ng Naujan ay hindi pumapayag kailanman na masakripisyo ang buhay at kabuhayan ng mga Naujeño para lamang sa kaalwanan ng ibang bayan. (Emmanuel C. De leon)

RGM TULOY ANG PAGPAPATUPAD

Sa pagsisimula ng taong 2010, ipinagpatuloy ng Pamahalaang Bayan ng Naujan ang programang Responsibong Gobyerno ng Mamamayan na mas kilala sa tawag na RGM. Ito ay lubos na ikinagalak ng mga taga-barangay na siyang humiling nito at lalo pang nakapaghikayat ng dagdag na mga boluntaryo at taga-suporta.

Sa kagandahang loob ng barangay Evangelista, pinasinayaan ang ipinagpatuloy na RGM noong ika-26 ng Enero taong kasalukuyan. Naging mainit ang pagtanggap ng mga taong barangay, sa pangunguna ni Kapitana Rosemarie Pedrozo at ng buong Sangguniang Barangay ng Evangelista, sa mga serbisyong hatid ng mga empleyado ng Munisipyo. Nakiisa rin sa nasabing gawain ang mga kalapit barangay tulad ng Metolza at Masagana. Sabi nga ni Kapitana Pedrozo, “Lubos ang aming pasasalamat sa responsibong programa ng Pamahalaang Bayan ng Naujan.”

Dahil sa mainit na pagtanggap ng mga taong barangay ng Naujan, tuloy tuloy ang paghahatid ng mga libreng serbisyong medikal, dental, pang-agrikultura, panlipunan, pagpapatala ng kapanganakan, kasal at kamatayan, paniningil ng buwis, pagtataya ng buwis ng lupa, pagbibigay ng lisensya at permiso at iba pa.

Pakikiisa ng mga Propesyonal

Pinasalamatan ng Punumbayan ng Naujan, Romar G. Marcos, ang pakikiisa ng maraming ahensya ng pamahalaan at mga pribadong mamamayan sa RGM. Naging katuwang sa nasabing gawain ang Sangguniang Bayan at iba’t ibang departamento ng Pamahalaang Bayan ng Naujan. Gayundin, lubusan ang pakikiisa ng 203rd Infantry Battalion sa paghahatid ng mga serbisyo sa taong bayan. Hindi rin matatawaran ang kusang-loob na paglilingkod ng ilang Naujeňo tulad nina Dr. Edgar Llamar, Isagani Conti, at Kap. Dionisia Trinidad sa pakikiisa sa mga gawaing medikal. Sabi nga ng isang hindi nagpakilalang napagkalooban ng serbisyo, “Malaking tulong sa aming mga hindi kayang magpagamot sa mga pribadong ospital ang RGM.” Kitang kita rin ang pakikiisa ni Vilma Vargas sa mga usapin ng kababaihan at ilang gawaing sibiko. Palagian rin ang pakikiisa ni Great delos Reyes sa mga gawaing may kinalaman sa Imprastuktura sa mga barangay na binibisita ng grupo ng RGM. “Hindi magiging ganap ang adhikain ng RGM kung wala ang pakikiisa ng taong bayan,” wika ng Pangalawang Punumbayan Wilson A. Viray.

Pagbisita sa mga Barangay

Tulad ng nakasanayan, bibisita ang grupo ng RGM sa mga barangay at maghahatid ng mga serbisyo ng munisipyo tuwing Martes at Huwebes. Ang kaibahan naman sa RGM 2010 ay ang clusterized na iskedyul.

Isang barangay ang pagdarausan ng gawain na lalahukan ng ilang kalapit barangay upang sa ganun ay hindi masayang ang panahon na ginugugol at lalong maging makabuluhan ang pakikipagdaupang-palad sa mga taong barangay. ( Emmanuel C. De Leon)

Baha sa Naujan“...Man-made calamity..”

Enero 17-18, 2010. Sinalasa ng baha ang bayan ng Naujan na nagpalubog ng 46 barangay, puminsala ng Php 18 Milyong halaga sa agrikutura at imprastraktura at kumitil ng 2 buhay. Ang sunud-sunod na pagbaha sa Naujan ay nagsimula nang maitayo ang gabion noong taon 2006.

Man-made calamity…” Ito ang sabi ni Mayor Romar G. Marcos sa isinagawang Press Conference sa kanyang tanggapan nitong buwan ng Enero. Tinukoy na dahilan ng Punumbayan ang pagtayo ng gabion noong 2006 sa Barangay San Andres, mahigit isang taon bago pa siya nahalal bilang punumbayan ng Naujan.

Binanggit din ng Punumbayan na ang orihinal na kasunduan ng tatlong (3) ahensiya ng gobyerno: ang Pamahalaang Bayan ng Naujan; Pamahalaang Panlalawigan ng Silangang Mindoro at DPWH, ay dalawang (2) metro lamang ang taas ng itatayong gabion. Ang dalawang (2) metrong taas nito diumano ay sapat na upang ang tubig-baha na galing sa mga ilog ng Ibolo at Aglubang ay mapaghatian ng Bucayao at Panggalaan River na papuntang Calapan City at
Mag-asawang Tubig River na patungong Naujan. Subalit noong ito ay naitayo, naging tatlong metro na ang taas.Dagdag pa ng Punumbayan na pagkatapos na mayari ang proyekto, dumanas na ng sunud-sunod na pagbaha ang bayan ng Naujan.

Ang tamang hatian ng tubig-baha sa tatlong ilog ayon sa nakalap na impormasyon ni Mayor Marcos ay naitaya sa: Bucayao River– 50%; Panggalaan River-30%; Mag-asawang Tubig-20%. Ngunit, sa ginawang pagtayo ng proyektong gabion, ang kabuuang 80% ng tubig-baha ay ipinasa lahat sa Mag-asawang tubig.

Matatandaang bago pa sumapit ang Pasko noong 2006, dumanas na ng paglubog ang kahabaan ng highway sa Barangay Santiago; simula sa may Motorpool hanggang Dulong-Bayan. Unang nangyari ito noong dekada 90 na siyang pinakamalaking bahang naganap sa Silangang Mindoro. Nguni’t, may mga nagpatotoo na mas malaking baha ang nangyari sa Naujan nitong Enero 17-18 taong kasalukuyan.

Sang-ayon sa natanggap na ulat, nagsalita si Gob. Arnan Panaligan na huwag diumanong isisi sa Provincial Government ang nasabing kalamidad dahil ito diumano ay isang natural flooding. Ito naman ay pinabulaaanan ni Mayor Marcos na kung ito ay natural flooding, hindi lamang Naujan ang binabaha. Dagdag pa niya na sa tagal na ng panahon, isang beses lamang siya nakaranas ng baha sa Naujan (tumutukoy sa 1993 flooding incident). Ito ay naulit lamang noong 2006 nang maitayo ang gabion at nagsunud-sunod na.

Bilang tugon sa katanungan ng press sinabi ni Mayor Marcos na hindi na siya humingi ng tulong sa provincial government. Noon pang 2007 sinimulang maglahad ang Punumbayan ng kanyang damdamin tungkol sa problema ng baha, pero aniya, ito ay binalewala lamang. Kaya’t siya ay nakapag-desisyon na umapila na lamang sa national government na siyang pinanggalingan ng pondo ng proyektong gabion. Patunay nito ang DPWH bilang implementing agency. Pero, dagdag pa ng Punumbayan na ito naman diumano ay hindi maisasagawa kung walang pahintulot ang provincial government.

“Dapat isinangguni muna nila sa aming mga mamamayan at hindi lamang basta ginawa ang proyektong gabion.” Sabi ni Mayor Marcos sa nasabing press conference. “Layunin namin ang mapaunlad ang aming bayan. Pero papaano mangyayari ito kung lagi na lamang kaming sinasalasa ng kalamidad”, dagdag ng alkalde na may pagtataas ng boses. Inulit rin niya sa mga kawani ng munisipyo ng Naujan na ang naturang kalamidad ay hindi maituring na natural, kundi ay man-made calamity.

Sobra-sobra na diumano ang pighati na natatanggap ng kanyang mga kababayan. Sinabi rin niya na sumulat na siya kay Pangulong Arroyo na may mga siping pinadala sa mga kinauukulang tanggapan, kasama na ang tanggapan nina Gob. Panaligan at Cong. RGV, dahil dapat na diumanong makialam ang pamahalaang nasyunal sa usaping ito. ESL